بررسی مدیریت سل و علل ناکامی‌های آن: پژوهشی در شبکة بهداشتی استان خوزستان

نه و هدف: کنترل موفقیت­آمیز سل با مدیریت خوب برنامة ملی مبارزه با سل مبتنی بر درمان کوتاه­مدت تحت نظارت مستقیم (DOTS) است. هدف از انجام این مطالعه، ارزیابی فعالیت­های مبارزه با سل در سطوح میانی مدیریت سل بود. روش­ بررسی: در یک مطالعة توصیفی که از شهریور 1379 تا شهریور 1381 در استان خوزستان انجام شد، فعالیت­های مبارزه با سل مرکز بهداشت استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. شاخص­های مدیریتی؛ نظیر توانمندی نیروی انسانی، تجهیزات آزمایشگاهی، تدارکات داروئی، اعتبارات و شاخص­های عملکردی مبارزه با سل؛ نظیر میزان بیماریابی، میزان بهبودی و شکست درمان تجزیه وتحلیل شدند. یافته­ها: پوشش برنامة DOTS، 7/61 درصد بود. فاصلة بین زمان بروز علایم تا تشخیص بیماری، در 30 درصد موارد بیش از سه ماه بود. میزان بروز سل، 3/21 درصد هزار و میزان بیماریابی 6/41 درصد بود. میزان­های درمان، شکست درمان و مرگ ناشی از سل به ترتیب؛ 2/94 درصد، 1/3 درصد و 6/2 درصد بود. 7/37 درصد بهورزان و 17 درصد پزشکان از برنامة ملی مبارزه با سل اطلاع کافی نداشتند. میزان بودجة تخصیص داده شده به امر مبارزه با سل تنها 25 درصد  بودجة مورد نیاز بود. میزان رضایتمندی بهورزان و پزشکان به ترتیب، 80 و 20 درصد بود. 16 درصد از مراکز بهداشتی، حداقل در یک داروی عمدۀ ضد سل کمبود داشتند.   نتیجه­گیری: مدیریت سل در سطوح میانی از ضعف آموزش پرسنلی، تدارک دارویی و حمایت مالی رنج می­برد. بیش از نیمی از بیماران، تشخیص داده نشده باقی می­مانند و میزان شکست درمان و مرگ و میر، نسبتاً بالا است. درمان نامنظم، خطر بروز سل مقاوم را افزایش می­دهد. م ع پ 1390؛ ‌10(6): 629- 636